เจ้าเมืองที่ยะลา อังกูสุลัยมาน บิน อังกูมูฮัมมัดซอและห์

บ้านเจ้าเมืองที่…ยะลา

แกะรอยประวัติศาสตร์  จ.เด่นอุดม

อังกูสุลัยมาน บิน อังกูมูฮัมมัดซอและห์ เจ้าเมืองยะลา

ทิศตะวันตกของแม่น้ำปัตตานีมีเมืองๆหนึ่งซึ่งได้แยกตัวออกมาจากปัตตานีเมือปี พ.ศ. 2359 เรียกว่า “เมืองยะลา” แต่เมืองนี้มีเจ้าเมืองปกครองมาแล้วนานกว่านั้น

 ยะลานั้นมีความหมายจากภาษามลายู ว่า Jalur หมายถึง แห หรือตาข่าย หรือเป็นลาย เมืองนี้ขณะอยู่ภายใต้ปัตตานีมีอาณาเขตที่กว้างขวาง ทิศตะวันออกจรดเมืองรามันที่แม่น้ำปัตตานี ทีศตะวันตกจรดรัฐเคดะห์ ทิศใต้จรดรัฐเปรัค และ ทิศเหนือจรดสงขลาหรือสะบ้าย้อย

รายได้หลักของเจ้าเมืองยะลาคือ เหมืองแร่ ในตำนานกล่าวว่า มีเหมืองแร่ที่สำคัญของเจ้าเมืองยะลาก็คือ เหมืองคิดะ เหมืองลาบู เหมืองบาเร๊ เหมืองบายอและเหมืองแมะบุหลัน

เจ้าเมืองยะลา ที่ได้การแต่งตั้งในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ คือ

1.       ต่วนยาลอ มีตำแหน่งเป็นพระยายาลอ

2.       ต่วนบางกอก

3.       นสยยิ้มซ้าย หรือ หลงสวัสดิ์ภักดี

4.       นายเมือง

5.       อังกู อับดุลเลาะห์

6.       อังกูมูฮัมมัด ซอและห์

7.       อังกูสุลัยมาน เป็นเจ้าเมืองคนสุดท้าย ก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2451

อังกูสุลัยมาน บิน อังกูมูฮัมหมัดซอและห์ เป็นเจ้าเมืองยะลาทีมีความรับผิดชอบต่อบ้านเมือง ท่านเป็นผู้รักธรรมชาติและรักษาสิ่งแวดล้อมท่านเคยปฏิเสธผลประโยชน์มหาศาลที่ชาวต่างชาติจะกำนัลให้ เพื่อแลกกับการเข้ามาระเบิดภูเขา เพื่อค้นหาสินแร่ ในเขตเหมืองยะลา ซึ่งเป็นศูนย์กลางของการปกครองอันจะก่อความสูญเสียแก่ทรัพยากรธรรมชาติและทัศนีย์ภาพอย่างไม่คุ้มค่า ตลอดจนให้สัตว์ป่าที่มีจำนวนมากในสมัยนั้น ต้องตายและหนีตายทีอื่น

ท่านได้เป็นผู้ขูดคูลองระบายน้ำจากเทือกสันกาลาคีรีลงในที่ราบ ส่งเสริมให้ประชาชนทำนาเพื่อการบริโภคเอง และนำออกจำหน่วยเป็นรายได้เลี้ยงชีพ

           ราษฏรที่ยากจน ไม่มีที่ทำกิน ท่านได้แบ่งส่วนหนึ่ง เพียงเล็กน้อยแต่ให้ประชาชนได้มีข้าวบริโภคอย่างไม่เดือดร้อน

           ท่านนิยมที่จะให้มีการจับช้าง เลี้ยงช้าง ขยายพันธุ์ เพื่อใช้ขนส่งแร่ดีบุก และเมื่อมีช้างจำนวนมากเหลือใช้ ก็จำหน่ายขายไปเพื่อเป็นรายได้

           บ้านหลังที่หนึ่งของอังกูสุลัยมานเจ้าเมืองยะลา ตั้งอยู่ที่ บ้านยะลา ซึ่งเจ้าเมืองเคยใช้เนที่ว่าการและพักอาศัยอยู่กับตนกูฟาตีเมาะห์ ภรรยาซึ่งเป็นธิดาของเจ้าเมืองรามัน หลังจากท่านเสียชีวิติ บ้านได้ทรุดโทรมจนจนต้องรื้อถอนออกไปแล้วสร้างขี้นใหม่ คงเหลือแต่บ่อน้ำ อยู้กลางบ้านซึ่งเคยเป็นที่อาบน้ำของท่านเจ้าเมืองและคนในครอบครัวในอดีต เหลือไว้เป็นอนุสรณ์ให้ลูกหลานได้เห็น

           บ้านอีกหลังหนึ่งของอังกูสุลัยมานตั้งอยู่ที่บ้านบือนังบารู ตำบลเปาะเส้ง อำเภอเมือง จังหวัดยะลา

           บ้านหลังนี้เป็นบ้านทีอังกูสุลัยมาน เจ้าเมือง อาศัยอยู่กับอินเจ๊ะ ฟาตีเมาะห์ ภรรยาอีกคนหนึ่ง จนท่านถึงแก่กรรมที่นี่และเป็นบ้านหลังสุดท้ายที่ยังคงเหลือสภาพ “บ้านเจ้าเมืองยะลา”

           เดิมบ้านนี้มีจำนวน3 หลังติดต่อกัน หลังแรกเป็นส่วนที่อยู่ด้านทิศเหนืออันเป็นที่สำหรับว่าราชการของทานเจ่าเมือง ซึ่งเรียกว่า “บาลา แลแต หรือ Balai lintang” มีความหมายว่า ศาลาขวางตะวัน(ทิศตะวันออก- กับตะวันตก) ส่วนที่สองคือส่วนกลาง เป็นส่วนสำหรับเป็นทีพักอาศัยและหลับนอน และส่วนที่สามเป็นส่วนที่ใช้ในการประกอบเลี้ยง หรือโรงครัว

           บ้านหลังนี้มีอายุกว่า 100 ปี หลังจากที่เจ้าเมืองยะลา อังกูสุลัยมาน ได้ล่วงลับไปแล้ว ได้มีการตกทอดมายังลูกหลานทีเกิดจาก อินเจ๊ะฟาตีมะห์ คือ อังกูมันโซร์ จนกระทั่งตกเป็นของ อังกูมะหมูด บินอังกูมันโซร์ ซึ่งเป็นทายาทคนสุดท้ายในปัจจุบัน

           ระยะเวลากว่า 100 ปีกว่า ทีบ้านหลังนี้ได้เป็นสถานที่ว่าราชการ และ พักผ่อนของอดีตเจ้าเมืองยะลา และลูกหลานของท่าน 3 ชั่วอายุคน โดยไม่ได้รับความสนใจจากพี่น้องประชาชน เพือการบูรณะซ่อมแซมให้อยู่ในสภาพทีดีเหมือนกับทีสถานที่อื่นๆ

           บ้านหลังนี้ถูกปล่อยให้ทรุดโทรมและพังทลายลงทีละหลัง จนเหลือเสาตัวบ้าน

           มัสยิดกลางของตำบลเปาะเส้ง มีสุสานอยู่ทางทิศเหนือ และสุสานตรงนี้ได้เป็นสถานที่ ฝังร่างของท่าน อังกูสุลัยมาน บิน อังกูมูฮัมมัดซอและห์ เจ้าเมืองยะลา

Analisis Perbandingan kosa kata BMM dengan BMI

PERBANDINGAN DARI SEGI MAKNA KATA

No.	Perkataan	Makna	Contoh
1	Bingung	Perkataan ini dalam BMM adalah hilang akal,bodoh.	Ahmad rasa bingung apabila minum minum keras.
	Bingung	Perkataan ini dalam BMI adalah panik atau keliru.	Nasir rasa bingung dalam perbuatan kawannya.
2	Kabur	Perkataan ini dalam BMM adalah tidak melihat dangan jelas, kurang terang.	Pada waktu pagi banyak kabur.
	Kabur	Perkataan ini dalam BMI adalah melarikan diri.	Kabur melari apabila dia dapat wang dalam tabung.
3	Capik	Perkataan ini dalam BMM adalah Tempang kakinya atau jalannya.	Kaki lelaki itu sangat capik.
	Capek	Perkataan ini dalam BMI adalah Penat atau letih.	Hari ini saya rasa capek.
4	Jemput	Perkataan ini dalam BMM adalah Mengajak atau datang.	Saya jemput Nukman ke rumah saya esok.
	Jemput	Perkataan ini dalam BMI adalah Mengambil seseorang.	Nanti saya jemput Ramlee ke rumah saya.
5	Bilang	Perkataan ini dalam BMM adalah Hitung atau kira.	Saya bilang duit yang saya simpang sebulan.
	Bilang	Perkataan ini dalam BMI adalah Beritahu atau cakap.	Saya bilang kepada adik bersungguh-sungguh belajar.
6	Kelamin	Perkataan ini dalam BMM adalah Pasangan suami isteri	Kelamin ini sangat bahagia dalam hidupan.
	Kelamin	Perkataan ini dalam BMI adalah Alat kemaluan lelaki atau perempuan.	Kelamin lelaki wajib dipotong.
7	Piket	Perkataan ini dalam BMM adalah Mogok, berhalang  orang lain berkerja.	Nurdin piket Sulaiman untuk pergi berjalan-jalan.
	Piket	Perkataan ini dalam BMI adalah Menjalankan tugasan sudah dijadualkan.	Malam ini saya ada piket bersama dengan Najib.
8	Pusing	Perkataan ini dalam BMM adalah Berputar atau memutar.	Semalam Samsul pusing dalam bandar Yala dengan Yasin selama satu jam.
	Pusing	Perkataan ini dalam BMI adalah Sakit kepala atau pening.	Bahri pusing apabila belajar subjek  kimia.
9	Pintas	Perkataan ini dalam BMM adalah Cepat kencangang atau cakap.	Pintas sekali dalam percakapan Ahmad dalam kelas tadi.
	Pintas	Perkataan ini dalam BMI Patuh baik atau layar.	Maso pergi ke Pattani memilih jalan yang lebih pintas.
10	Petang	Perkataan ini dalam BMM	Makna :waktu selepas tengah hari, dua perkataan ini adalah sinonim. Maknanya sama dipakai berbeza Negara.
	Sore	Perkataan ini dalam BMI
11	Kerajaan	Perkataan ini dalam BMM	Makna :pemimpin negeri, dua perkataan ini adalah sinonim . Maknanya sama tetapi diguna berbeza Negara.
	Pemerintah	Perkataan ini dalam BMI
12	Kacak	Perkataan ini dalam BMM	Makna :kelihatan segak bagi lelaki, dua perkataan ini adalah sinonim. Maknanya sama diguna berbeza Negara.
	Gentang	Perkataan ini dalam BMI
13	Panggungwayang	Perkataan ini dalam BMM	Makna :tempat menonton wayang, dua perkataan ini adalah sinonim. Maknanya sama diguna berbeza Negara.
	Bioskop	Perkataan ini dalam BMI
14	Pelacongan	Perkataan ini dalam BMM	Makna :orang  melancong, dua perkataan ini adalah sinonim. Maknanya  sama tetapi diguna berbeza Negara.
	Pariswisata	Perkataan ini dalam BMI

          

TERJEMAHAN LAGU THAI-MELAYU

TERJEMAHAN LAGU THAI-MELAYU

(BELAJAR MELATIH)(ฝึกแปล)

คนไม่ดี – orang  tak baik

ฉันไม่แคร์ว่าคนอื่น นั้นจะมองว่าร้าย

 aku tidak peduli orang lain yang akan pandang  jahat

แค่หนึ่งคนที่เข้าใจ ไม่เกลียดกันก็พอ                         

    hanya satu orang yang memahami   tidak membencipun dah cukup

อยากให้เป็นเธอจริงจริง ที่รักและเข้าใจ       

   ingin kau menjadi yang sebenar  yang kasih dan faham

และพร้อมอภัยให้ฉัน                 

  dan rela ampun kepada ku

ถึงแม้เป็นคนไม่ดีแต่ว่าก็มีหัวใจ

  walaupun menjadi orang tak baik tetapi mempunyai hati

ใครทำให้เธอเสียใจ ก็คงต้องได้เจอกัน  ฉันไม่กลัว

 siapa membuat kau kecewa hati boleh akan bertemu,   aku tak takut

ก็เพราะมันมีแต่เธอ ผู้หญิงคนเดียวที่ใจรอคอย   

sebab ada hanya mu perumpuan seorang yang hati ku menunggu

ช่วยมารักกัน   

  minta bersama cinta

ได้แต่มอง เห็นเธออยู่ คู่กับใครคนนั้น

  hanya padang mu tinggal  berpasanga dengan  orang itu

ช่วยเปิดใจ ให้ฉันบ้าง หวังว่าเธอคงเห็นใจ  

tolong membuka hati kepada ku  yang ku diharap kau simpati

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

OLEH ANAS CHA

PUISI,Selipar ku

        PUISI

 Selipar ku

22:02 28/10/2014 (Sebagai Latihan)

karya: Anas  Changoh

Universiti fatoni

Oh....tuan ku

Di mana keadilan mu pada ku

Ku bernama selipar

Yang di beli oleh mu

Ku tak berharga pada sisi mu

Ku terhina dari pagi hingga petang

Ku tak pernah lawan mu

Semasa ku bersama mu

Ku di timpa hujan

Ku di sentuh cahaya mentari

 Ku di kotur setiap masa

Oh....tuan ku

Ku sayang pada diri mu

Ku suka kemana-kemana bersama mu

Walaupun mu tak pernah pandang diri ku

Kadang-kadang mu lupa ku

Kadang-kadang mu membasah ku

Tetapi ku masih kasih pada mu tanpa alasan

Ku ingin tempat yang suci

Ku ingin keadilan  pada diri ku

Ku ingin bermutu tinggi

Tetapi mu tak pernah beri pada ku

Ku tak dapat apa-apa pada mu

Tetapi ku rela diriku untuk mu

Oh.....tuan ku.